Het is Corona-tijd. Het eerste deel van het vaarseizoen werden veel bruggen en sluizen volgens winterschema bediend en waren toiletvoorzieningen in jachthavens (en campings) gesloten.
Inmiddels zitten we midden in de zomer en zijn de maatregelen versoepeld. Toch is het virus nog steeds onder ons en kan er zomaar opnieuw een grote uitbraak ontstaan. Mocht tijdens onze vakantie de maatregelen weer aangescherpt worden en de jachthavens zouden opnieuw verplicht worden om de toiletvoorzieningen te sluiten, dan hebben wij een probleem. Onze porta-portie legen lukt desnoods wel met overboord kieperen maar douchen kunnen we niet op de boot.
Ik heb daarom besloten om voor de zomervakantie van 2020 een boiler in te bouwen zodat we warm water kunnen tappen. Via een tuinslang zouden we dan desnoods in de kuip of op de kant kunnen douchen.
Ik heb jaren geleden op een veiling eens een gebruikte scheepsboiler gekocht. Deze heeft jaren in de stelling gelegen zonder dat ik er naar omgekeken heb, maar het was altijd de bedoeling om te kijken of deze in de boot ingebouwd kon worden. Het eerste dat ik heb gecontroleerd is of de thermostaat en verwarmingselement nog in orde zijn. Het verwarmingselement blijkt inderdaad in orde, maar de thermostaat is defect, dus daar heb ik een nieuwe voor gekocht.
De boiler bestaat in feite uit een tank met aan één zijde een flens waarop de aansluitingen gemonteerd zijn. Voor de zekerheid heb ik de flens eruit geschroefd en daarmee bleek vervolgens dat de warmtewisselaar bedekt was met een laag kalk. Daarom heb ik de warmtewisselaar losgemaakt van de flens en ondergedompeld in schoonmaakazijn. Daarna vond ik het nog steeds niet heel erg schoon dus ik ben ook nog een tijdje aan het borstelen geweest. Enfin, uiteindelijk was de warmtewisselaar "schoon genoeg" naar mijn zin.
Tussen de flens en de boiler zit een rubber pakking. Om een of andere reden was bij deze boiler de pakking besmeurt met kit of iets dergelijks. Dit doet vermoeden dat de boiler gelekt heeft, mede omdat ik de boiler kocht op een faillissementveiling van scheepswerf Conavroegh. Hij was duidelijk gebruikt maar zat wel in een originele doos met nieuwe bevestigingsmaterialen erbij. Misschien is deze boiler vervangen door een nieuwe en heeft men de oude in de doos van de nieuwe bewaard.
Een nieuwe pakking kost bijna niets dus ik heb deze maar gewoon vervangen.
Vervolgens was ik benieuwd of de boiler na vervanging van de pakking nog/wel waterdicht was. Daarom heb ik de boiler door middel van tuinslangen aangesloten op de gewone waterleiding en zo een tijd laten staan. Het bleek echter dat er na een tijdje wel een plas water onder de boiler lag, dus misschien niet dicht? Maar mijn vermoeden is dat de Gardena koppelingen lekken dus daarom doe ik nog een poging met hopelijk het probleem opgelost. Helaas blijkt er later wederom water onder de boiler te liggen, maar ook nu weer merk ik watersporen langs de Gardena koppelingen.
Vervolgens heb ik een houten frame gemaakt waar de boiler in de boot in geplaatst moet worden, De boiler komt voor het mangatluik van de watertank.Daarvoor moeten de pomp en het expansievat wijken, maar deze krijgen een nieuwe plaats in het houten frame.
De boiler kan het water op twee manieren verwarmen: door middel van elektriciteit en door gebruik te maken van de warmte van de motor. Deze warmte gaat anders overboord en daarom is het mijns inziens een te prefereren oplossing. Maar hiervoor moet uiteraard wel het koelcircuit van de motor "aangepast" worden zodat het koelwater van de motor ook door de warmtewisselaar van de boiler gaat. Gelukkig heeft de motorfabrikant hier al rekening mee gehouden en op twee plaatsen doppen geplaatst die vervangen kunnen worden door aansluitingen van het leidingwerk naar de boiler.
Het is natuurlijk het gemakkelijkst om voor de leidingen slangen te gebruiken want die zijn gemakkelijk volgens de gewenste route te leggen. Deze slangen moeten dus aan de ene kant aangesloten worden op de boiler en aan de andere kant op de motor. Daarom moet ik slangpilaren hebben waar ik de betreffende slangen op aan kan sluiten die in de plaats van de twee doppen komen. Het schroefdraad van de doppen blijkt M16 x 1.5mm. De slangen hebben een inwendige diameter van 20mm en voor deze combinatie blijkt het niet triviaal om aan passende slangpilaren te komen. Daarom maak ik ze op aanraden van oom Ab zelf op de draaibank.
Uit een stuk RVS schroefas worden twee korte stukjes gezaagd die ik vervolgens in de draaibank de gewenste vorm geef. Alleen het schroefdraad erop snijden laat ik aan oom Ab over. Het is even werken maar ze blijken uiteindelijk beide te passen.
Van origine heeft de motor een "kortsluitleiding" die ervoor zorgt dat er koelvloeistof toch kan circuleren als de thermostaat nog niet open staat. Het gaat om een heel dun stukje leiding maar dat zit wel irritant in de weg voor een van de leidingen naar de boiler. Volgens oom Ab kan dit stukje leiding nu wel verdwijnen want het circuit van de boiler zorgt wel voor die circulatie als de thermostaat nog niet open is.
De leiding zelf vind ik op benzineslang van de buitenboordmotor lijken en dat is ook gemakkelijk te verwijderen. Aan beide uiteinden zitten slangpilaren: eentje op de waterpomp en eentje op het thermostaathuis. Deze moeten afgedicht worden als de kortsluitleiding verwijderd is, maar hoe doe je dat? Oom Ab vermoed dat beide slangpilaren met bijv M10 schroefdraad zijn bevestigd, maar als ik ze probeer los te draaien blijken er slechts stukjes pijp in een gat te zijn geperst.
Om dit netjes op te lossen krijg ik van oom Ab het advies om er schroefdraad in te tappen en vervolgens met bouten af te dichten. Hiervoor worden zowel thermostaathuis als waterpomp gedemonteerd om in de werkplaats netjes het schroefdraad te kunnen tappen. Voor het afdichten gebruik een paar stelbouten zodat er geen kop op zit die ruimte inneemt. Voor de afdichting heb ik Loctite 55 gebruikt.
Helaas zijn bij het demonteren de pakkingen verloren gegaan. Daarom heb ik bij solediesel.nl nieuwe besteld. De ene is 10 euro, de andere 5 euro. Het is volgens mij wat duur maar het lijkt me toch de gemakkelijkste oplossing.
Als ik na het aansluiten de motor voor de eerste keer weer laat lopen blijkt de pakking tussen motor en thermostaathuis toch te lekken. Daarom demonteer ik dat thermostaat huis weer en constateer vervolgens dat de pakking aan het motorblok blijft vastzitten bij twee van de drie bouten. Daarom vermoed ik dat de derde bout niet goed aangedraaid heeft gezeten en plaats daarom het thermostaathuis terug op de motor. Helaas blijkt ie nog steeds te lekken.
Tijd voor overleg met oom Ab. Hij adviseert om een speciaal soort vloeibare pakking te gebruiken aan beide zijden van de gewone pakking. Ik dacht dat vloeibare pakkingen vooral een oplossing waren voor toepassing waar een gewone pakking niet beschikbaar is maar dat heb ik dus verkeerd.
Als ik wederom het thermostaathuis demonteer blijkt mijn nieuwe pakking van 5 euro inmiddels gescheurd. Omdat we bijna met vakantie gaan en het weekend is zie ik geen kans meer om een originele nieuwe pakking te bestellen. Daarom maak ik er een zelf uit pakkingmateriaal dat ik recent gekocht had `voor het geval dat`. Dat lukt naar tevredenheid, in ieder geval die van mij.
Vervolgens biets ik bij oom Ab een beetje van de door hem geadviseerde vloeibare pakking. Het is raar spul: het lijkt op stroop, zowel wat viscositeit als kleur betreft.
Nadat het thermostaathuis opnieuw is teruggeplaatst en ik de motor heb voorzien van voldoende koelvloeistof blijkt uit de test dat de lekkage is verdwenen. Het kan natuurlijk nog wel ergens anders lekken, maar vooralsnog lijkt dat niet het geval. Voor de zekerheid laat ik de motor een paar uur met een beetje gas draaien. Al na een kwartier blijkt het water uit de warme kraan een aangename temperatuur te hebben bereikt. De test lijkt vooralsnog goed verlopen: nieuwe lekkage is niet aangetroffen. Aan het einde van de test is het water uit de warme kraan gloeiend heet.
Een andere uitbreiding is de plaatsing van zonnepanelen. Net als de boiler heb ik ook al jaren een paar zonnepanelen staan, ooit gekocht met de bedoeling om wat "mee te spelen". Het zijn exemplaren van 240W. Er passen er twee op het dak van de kajuit, dus ik moet een MPPT regelaar hebben die 480W maximaal kan leveren aan de 24V accu's. Uit de catalogus van Combi Noord vind ik eerst een Zweeds exemplaar maar deze heeft geen officiële interface waarmee ik de regelaar op afstand kan uitlezen met zelfgemaakte hard- of software.
Een andere optie zou Victron zijn. Hun producten hebben wel interfaces maar zijn "proprietary". Tenminste, dat dacht ik. Voor de zekerheid even gekeken en het blijkt dat Victron van alles netjes heeft gedocumenteerd. Perfect! Bij Combi Noord bestel ik dus een Victron MPPT regelaar van 20A en 100V.
De volgende stap is het vinden van een manier om de panelen op het dak van de kajuit te bevestigen. In eerste instantie kies ik daarvoor speciale steunen die ook bij Combi Noord te koop zijn. Deze blijken echter alleen met een lange levertijd geleverd te kunnen worden en daar kan ik niet op wachten. Daarom print ik er zelf een paar op de 3D printer. Maar als ik vervolgens kijk hoe het uitkomt op het dak van de kajuit blijken de steunen bij lange na niet hoog genoeg om de ronding van het dak te kunnen opvangen. Daarom maak ik van aluminium hoekprofiel maar een eenvoudig frame dat op het dak vast gelast kan worden. De twee zonnepanelen heb ik parallel aangesloten op de regelaar.
De regelaar is voorzien van ingebouwde bluetooth en met een app van Victron kun je precies zien hoeveel energie de zonnepanelen hebben opgeleverd en je kunt ook zien met hoeveel stroom de accu's worden bijgeladen op dat moment.